Ökologisk - lífrænt

Með hliðsjón af hækkandi áburðarverði, eitthvað hlýnandi veðurfari og frekar döpru ástandi í sauðfjárrækt ættu sauðfjárbændur að skoða þennan möguleika betur. Fæstir þeirra gera sér grein fyrir hvað í þessu felst en almennt í lífrænni ræktun verður til gríðarlega verðmæt þekking þar sem bændur eru að prófa sig áfram með nýjar lausnir, ný áburðarefni, betri nýtingu lífræns áburðar, nýjar sjúkdómavarnir og breytta meðhöndlun dýra og plantna. Nokkrir bændur hér á landi búa í dag yfir þekkingu sem ætti að nýtast öðrum til að skipta yfir.

Hitt er svo annað mál að t.d. í Bretlandi hefur eftirspurn eftir lífrænt ræktuðum vörum dregist saman á síðustu og verstu tímum.

Og að síðustu þá hefur mér alltaf fundist að kalla þessa tegund landbúnaðar "lífræna" mjög skrítið. Mér hefði þótt t.d. visthæfur eða vistbær landbúnaður betri, einkum m.t.t. þess að þetta snýst ekki bara um eitthvað lífrænt heldur vist almennt þ.e. vist dýra og vistkerfi sbr. danska heitið, ökologisk.  

Hærra verð fyrir lífrænt

Hagsmunir hvers?

Þetta er gömul lumma. Vissulega eru til lélegar landbúnaðarvörur í "útlöndum". Og vissulega eru til lélegar landbúnaðarvörur hér á landi. Gæðakröfur á íslenskan landbúnaðr eru samt talsverðar og meiri en víða annarsstaðar, enda eru íslenskir neytendur hlynntir íslenskri landbúnaðarframleiðslu og borga talsvert fyrir að njóta hennar, bæði í formi hás vöruverðs og gríðarlegra fjárhæða í styrki. Ég skal alveg viðurkenna að ég veit ekki nákvæmlega út á hvað matvælalöggjöf Evrópusambandsins gengur en ég hef verið í útlöndum og dvalið þar mánuðum saman en er samt kominn heim aftur heill á húfi. Í útlöndum get ég valið vörur, vörur sem eru algert rusl, jafnt sem gæðavöru. Það er síðan mitt val hvort ég kaupi.

Það hefur hins vegar lengi tíðkast hér á landi að segja að íslenskar landbúnaðarvörur séu svo frábærar. Þær eru bara eins misjafnar og erlendis. Ég hef iðulega orðið fyrir vonbrigðum með kjötvörur  sem hér er á boðstólnum, og það gildir um allar kjöttegundir. Íslenskar mjólkurvörur eru margar hverjar þrútnar sykri. 

Hitt er síðan annað mál og ég hef nokkuð sterkar skoðanir á því, að okkur sem þjóð ber að vernda íslenska dýrastofna sem eru um margt merkilegt erfðaefni. Og þar kemur að hinum alvöru innflutningshöftum sem snúast um sjúkdómavarnir. Dýrasjúkdómar eru margir hverjir ekkert grín og erfitt að taka aftur ef þeim er hleypt inn fyrir fjarlægðarvarnirnar sem hér eru fyrir hendi.

Íslensk landbúnaðarframleiðsla er misjöfn eins og annarsstaðar í heiminum. Neytendur eiga að fá upplýsingar um uppruna og framleiðsluhætti, þá geta þeir valið. Á það skortir mikið.

Hagsmuna landbúnaðarins verður gætt

Haust í nánd

Ég fann það í morgun að það er að styttast í haustið. Loftið var haustkalt og napurt niður Skógarselsbrekkuna. Það verður að komast í berjamó fyrir frost. En frost getur svosem komið hvenær sem er.

Kanínurnar í Elliðaárdalnum eru talsvert fleiri núna en í vor. Spurning hvað gerist í vetur. En þarna eru þær á hörkubeit.

Svo er ýmis trjáviður orðinn ansi mikið umfangsmeiri núna en í vor. Alaskavíðir slútir yfir hjólastíginn í Ljósheimunum, við gömlu blokkina mína þar sem ég ólst upp til 4ra ára aldurs. Víða á kröppum hornum skerða runnar og tré útsýni svo öryggi er stefnt í voða. Og borgin leyfir runnum að vaxa inn á hálfan hjólastíginn þar sem hjólað er frá Glæsibæ niður í Laugardal. Mætti skoða þetta betur. Það þyrfti í rauninni að finna svarta bletti á hjólastígum á höfuðborgarsvæðinu, þar sem beygjur eru of krappar, gróður skerðir útsýni, hætta á árekstrum við gangandi vegfarendur o.s.frv.

En ég ætla mér að hjóla eins lengi og haustið býður mér, og jafnvel að kaupa mér nagladekk. 

Um hvað snúast almenningssamgöngur?

Mér fannst afar fyndið að stjórnendur Strætó leiddu hugann að því að fækka ferðum til að spara í rekstri. Besta sparnaðarleiðin fyrir Strætó væri að keyra bara alls ekki neitt. Nú fer í hönd sá tími sem fólki á ferð á höfuðborgarsvæðinu fjölgar svo um munar, allar götur stíflast af einkabílum, ein manneskja í hverjum. Tímasóun, mengun, stress, slys o.s.frv. veldur miklum kostnaði fyrir samfélagið. Almenningssamgöngur eru ein leiðin til að minnka þann kostnað. Það sem hins vegar vefst enn fyrir flestum sem þurfa að ferðast á milli staða á höfuðborgarsvæðinu er annars vegar að þeir eru miklu mun lengur að ferðast milli A og B í strætó eins og staðan er nú og hins vegar að vagnar ganga oft ekki nema á hálftíma fresti og það að missa af strætó er orðið háalvarlegt mál vegna allra skuldbindinga viðkomandi.

Forgangsatriði Strætó og þ.a.l. sveitarfélaganna er að greiða leið strætisvagna, stundum á kostnað einkabíla en einnig með forgangsreinum sem geta verið hrein viðbót við núverandi gatnakerfi. Það getur verið erfið og sársaukafull fæðing þar sem oft lengjast raðir einkabílanna. Hún er hins vegar nauðsynleg til að breyta hugarfari, breyta lífsstíl. Við þetta fjölgar farþegum og þá má auka tíðni ferða. 

Strætó á að setja sér markmið varðandi ferðatíma. Að flestir komist til og frá vinnu á innan við 30% lengri tíma en þeir gera í dag. Ég er t.d. 50% lengur með strætó í vinnuna en á einkabíl, fljótari að hjóla. 

Aukin fjárframlög í stað niðurskurðar

Hvernig mótmæla Íslendingar lækkunartregðu olíufélaganna?

Þetta er gömul saga og ný og það verður að segjast eins og er að það er óhægt um vik að láta fæturna velja í þessum vöruflokki sem mörgum öðrum hér á landi. Nánast engin samkeppni er á olíumarkaði hér á landi og neytendur geta sleppt því að kaupa bensín einn dag en verða síðan að kaupa það næsta dag til að verða ekki strand.

Eina færa leiðin er að minnka heildareftirspurn eftir þessu eldsneyti. Það þýðir yfirleitt nýjan lífsstíl, sem við eigum afar erfitt með að temja okkur þó svo hér eigi að ríkja "kreppa". Ég hef t.d. það val að ferðast til og frá vinnu á bíl. Ferðin tekur mig u.þ.b. 10-15 mín. Þess í stað hef ég tekið strætó sl. vetur og notað til þess strætókort sem kostaði um 30 þús og gildir í 9 mánuði. Ferðin tekur um 30 mín. Ég gæti því sparað mér max 40 mín á dag með því að eiga bíl. Í sumar hef ég síðan hjólað nánast á hverjum degi til og frá vinnu. Ferðin tekur 25-30 mín, ca 9 km hvora leið. Þetta er mín heilsurækt.

Aðstæður fólks eru hins vegar mjög mismunandi og margir eiga því mjög örðugt með að hjóla eða ganga. Skutla börnunum hingað og þangað. Fundaferðir í vinnu. O.s.frv.

En svo er þetta oft spurning um viðhorf. Hvað þarf ég t.d. að vinna marga yfirvinnutíma til að borga fyrir rekstur á öðrum bíl, sem ég nýti að meðaltali 30-60 mín á dag? Yfirvinnutíma sem ég annars gæti nýtt með fjölskyldunni. Með því að hjóla eða ganga er líka komin góð hreyfing svo ég þarf varla að nýta mér líkamsræktina, sem tekur líka 1 klst á dag af dýrmætum fjölskyldutíma. Allt er þetta spurning um forgangsröðun.

Dropinn dýr þótt verðið lækki ytra

Sandvík í tætlum

Fjölskyldan fór í skemmtitúr um Reykjanesskagann á sunnudaginn, skoðuðum helstu þéttbýlisstaði, Garðskagavita, fjöruna og ókum síðan suður á Reykjanes. Á leiðinni kíktum við í Sandvík þar sem brimið öskraði við ströndina og stelpurnar báðu vinsamlegast um að fá að fara aftur inn í bíl. En það var ekki bara brimið sem öskraði heldur voru þarna metnaðarfullir menn á mótorhjólum sem tættu upp ströndina og melhólana, þeyttu upp sandi og gerðu alla útivist á svæðinu afar lítt sjarmerandi.

Mótorhjólistar hafa greinilega eignað sér svæðið, sem er gamalt landgræðslusvæði og er á náttúruminjaskrá ásamt næsta nágrenni. Ég ákvað að vera ekki að pirra lögguna á þessu væga broti á íslenskum lögum sem varða utanvegaakstur en á þessu sviði er pottur talsvert skemmdur eða brotinn hér á landi. Svo datt mér í hug hvort ekki ætti bara að ánafna vélhjólasamtökum Íslands svæðið til afnota, með þeim skyldum og ábyrgð sem því fylgir. Þeir myndu þá hafa afnot af svæðinu en þyrftu einnig að tryggja verndun svæðisins, þ.e. að það færi ekki á kaf í sand og tjörnin gæti áfram verið búsvæði fugla, þrátt fyrir hávaðann.

Það er greinilega enginn sem sinnir þessu svæði, er vörslumaður þess, vegir eru slæmir, umgengni slæm og engar merkingar.

Við fórum síðan út á Reykjanes þar sem er eitthvert stórfenglegasta sýnishorn af íslenskri náttúru sem til er. Það sinnir heldur enginn um það svæði, vegir slæmir, illa merkt, bílastæði ekki afmörkuð o.s.frv. Þetta er enn eitt sýnishornið af því að náttúra landsins getur orðið eins og þurrsogin mjólkurkýr sem fær afar lítið að éta hjá hirði sínum, og horast upp.

Sumarfrí

Jæja nú er maður kominn í sumarfrí. Áheitin eru að fara í útilegu, veiða svoltið með stelpunum og gera svo eitthvað gagn heima í sveitinni. Gera við nokkrar girðingar, mála þök og kannski smíða pall. Sný svo aftur rétt fyrir mánaðamót.

Vorboðar í Miðfirðinum

Skruppum í sveitina um helgina sem þykir ekki í frásögur færandi nema að nokkuð er nú um liðið síðan síðast. Það er ekki að spyrja að því á þessum tíma að fuglar setja hvað mestan svip á íslenska náttúru á þessum tíma árs. Karlfuglar uppfullir af hormónum sem knýja þá til allskyns æfinga til að ganga í augu kvenkynsins. Fyrir norðan kvað mest að heiðagæs, hrossagauki, stelki, skógarþresti og heiðlóu. Svo sá ég einn lítinn steindepil, sem er nú ekki mjög algengur á þessu svæði. En þessi kynþrungna spenna er engu lík og maímánuður er frábær til að njóta íslenskrar náttúru. Persónulega fannst mér aðeins of kuldalegt fyrir blessaða fuglana en þessi losti heldur vafalítið á þeim hita.

LP með rispum

Ég náði loksins að tengja plötuspilarann minn um daginn eftir að hann hafði legið í geymslu í fjölda ára. Yndislegur analog hljómurinn fyllti stofuna. En ég get ekki neitað því að gott væri að koma þessum LP gullkornum sem maður yfir á stafrænt form. Nú er hins vegar stefnan sett á að koma upp virðingarsess fyrir vínylplöturnar, í skáp í stofunni. Sjáum til hvernig það gengur.

Sony kynnir plötuspilara sem má tengja beint við tölvu

Lífræn ræktun og fæðuöryggi

Þetta er svolítið skemmtileg klemma. Af því að áburðarverð hækkar þá gæti verið möguleiki á að auka stuðning við búskap þar sem ekki er notaður tilbúinn áburður til fæðuframleiðslu. En að sama skapi, sé komið til móts við búskap þar sem notaður er tilbúinn áburður þá er jafnframt unnið gegn lífrænum búskap. Hmm...

Nokkrir þrautseigir bændur á Íslandi hafa komist áfram í lífrænni ræktun. Hjá þeim er ótrúlega verðmætur reynslu- og þekkingarbrunnur um aðferðir við ræktun, fóðuröflun og umhirðu. M.a.s. markaðssetningu, því þeir hafa þurft að vinna málið alla leið. Forystumenn íslensks landbúnaðar hafa alltaf verið mjög hræddir við þessa lífrænu stefnu og talið hana vinna gegn hinu heilbrigða framleiðnihugtaki í landbúnaði. Að lífrænn landbúnaður gæti aldrei orðið "mainstream". Sem er kannski rétt. Ef það er hins vegar rétt að lífræn ræktun sé vel möguleg hér á landi þá ættu forystumenn í landbúnaði að hunskast til að rækta þann mannauð og þá þekkingu sem býr í þeim sem hafa þraukað í gegnum síðustu áratugi með lífræna ræktun sem lifibrauð.

En af því að sífellt er klifað á fæðuöryggi varðandi núverandi landbúnaðarstefnu þá skal haft í huga að núverandi fæðuöryggi byggir á innfluttum áburði og innfluttu korni.

Ég hef verslað lífrænt ræktaðar vörur hér á landi um nokkurt skeið, einkum í gegnum græna hlekkinn. Þar má versla íslenskt grænmeti, ávexti sem sumir eru fluttir langar leiðir aðrir skemmri, íslenskt og erlent kornmeti og margt fleira. Dýrt að sjálfsögðu en góð matvara er dýrmæt.

Lífræn ræktun skynsamleg