Lífræn ræktun og fæðuöryggi

Þetta er svolítið skemmtileg klemma. Af því að áburðarverð hækkar þá gæti verið möguleiki á að auka stuðning við búskap þar sem ekki er notaður tilbúinn áburður til fæðuframleiðslu. En að sama skapi, sé komið til móts við búskap þar sem notaður er tilbúinn áburður þá er jafnframt unnið gegn lífrænum búskap. Hmm...

Nokkrir þrautseigir bændur á Íslandi hafa komist áfram í lífrænni ræktun. Hjá þeim er ótrúlega verðmætur reynslu- og þekkingarbrunnur um aðferðir við ræktun, fóðuröflun og umhirðu. M.a.s. markaðssetningu, því þeir hafa þurft að vinna málið alla leið. Forystumenn íslensks landbúnaðar hafa alltaf verið mjög hræddir við þessa lífrænu stefnu og talið hana vinna gegn hinu heilbrigða framleiðnihugtaki í landbúnaði. Að lífrænn landbúnaður gæti aldrei orðið "mainstream". Sem er kannski rétt. Ef það er hins vegar rétt að lífræn ræktun sé vel möguleg hér á landi þá ættu forystumenn í landbúnaði að hunskast til að rækta þann mannauð og þá þekkingu sem býr í þeim sem hafa þraukað í gegnum síðustu áratugi með lífræna ræktun sem lifibrauð.

En af því að sífellt er klifað á fæðuöryggi varðandi núverandi landbúnaðarstefnu þá skal haft í huga að núverandi fæðuöryggi byggir á innfluttum áburði og innfluttu korni.

Ég hef verslað lífrænt ræktaðar vörur hér á landi um nokkurt skeið, einkum í gegnum græna hlekkinn. Þar má versla íslenskt grænmeti, ávexti sem sumir eru fluttir langar leiðir aðrir skemmri, íslenskt og erlent kornmeti og margt fleira. Dýrt að sjálfsögðu en góð matvara er dýrmæt.

Lífræn ræktun skynsamleg

Heilsugæsla á Alþingi og smá diet

Ég verð að segja það eins og er að mér finnst undarlegt að þingmenn finni sig knúna til að flytja tillögu til þingsályktunar um að ráðherra hefji undirbúning að setningu reglna um hámarksmagn transfitusýra í matvælum sbr. þetta. Það er löngu ljóst að magn þessara skaðlegu fitusýra í mörgum tegundum matvæla hér á landi, innfluttum sem innlendum, er mjög hátt og þjóð sem glímir við háan kostnað vegna heilbrigðiskerfis á að nota þau tækifæri sem gefast til að taka á svona einföldum atriðum. Af hverju í ósköpunum þarf Alþingi Íslendinga að eyða tíma í svona lagað þegar þetta er bara spurning um einfalda ákvörðun í viðkomandi ráðuneyti. Aðrar þjóðir hafa lagt í alla þá rannsóknavinnu sem þarf að inna af hendi og hana er sennilega hægt að taka nánast óbreytta upp hér á landi. Þetta er mál sem m.a.s. ég hef bloggað um hvað lengst. Gott og vel, það er ágætt að vekja athygli á málinu en hvar er þá t.d. Lýðheilsustöð ef við viljum miðstýrða umræðu?

Svo get ég ekki látið hjá líða að setja inn tengil á þessa mjög svo ógeðfelldu umfjöllun um sætuefnið aspartam, sem ku vera æði algengt í s.k. diet gosdrykkjum og fleiri meinhollum fæðutegundum. Þarna er um að ræða ómannúðlega tilraun á rottum sem fengu mismikið af sætuefni til neyslu. Niðurstöðurnar eru ekki uppörvandi og er ástæða til að velta fyrir sér hvort við mannfólk erum ekki álíka tilraunadýr mjög svo metnaðarfullra fyrirtækja sem markaðssetja "hollustuvörur" af ýmsu tagi.

Mikið rætt um landbúnað

Það er gleðilegt hversu mikil umræða er um landbúnað á Íslandi þessa dagana. Fæðuöryggi, hækkun matvælaverðs, verðmæti landbúnaðarlands, markmið opinbers stuðnings við landbúnað o.s.frv. Þetta er afar holl umræða, ekki bara bændum heldur öllum Íslendingum.

Nokkur atriði:

• Hér á landi verður landbúnaður seint samkeppnishæfur í verði við landbúnað í öðrum löndum.
• Staða Íslendinga getur orðið slæm skerðist samgöngur og flutningar til landsins.
• Úrval innlendrar landbúnaðarframleiðslu er fremur fábreytt og ber að hafa það í huga að framleiðsla á mjólk, kjúklingum og svínakjöti byggir að talsvert miklu leyti á innfluttum fóðurvörum.
• Hinn hluti fóðurframleiðslunnar á Íslandi byggir að stórum hluta á innfluttum áburði.
• Íslendingar eru því fjarri því að vera sjálfum sér nægir um fæðuframleiðslu.
• Íslenskur jarðvegur, jarðhiti og sólin mynda því grunninn að íslenskum landbúnaði auk þekkingar.

Ég hef lengi verið þeirrar skoðunar að breyta þurfi stuðningi við íslenskan landbúnað. Það byggir ekki á því að matvælaverð er alltof hátt hér á landi heldur tel ég íslenska bændur vannýtta sem auðlind. Með því að binda meginhluta stuðnings við tvær framleiðslugreinar þ.e. kindakjöt og kúamjólk er settur hemill á nýsköpun í þessari atvinnugrein. Hvernig sem það er útfært þá tel ég að ef bændur eiga að njóta stuðnings fyrir eitthvað þá er það að halda íslensku landbúnaðarlandi við, rækta það og búa eitthvað til, fæðu eða klæði, einhver verðmæti. Ekki endilega kúamjólk eða kindakjöt. Ég þekki rökin gegn þessum breytingum, að eftirlit með þessu sé dýrt miðað við núverandi kerfi. Það má vel vera en það þarf líka að hafa í huga hver markmið núverandi styrkjakerfis er og hvernig okkur er að takast að ná þeim markmiðum.

Of mikið lesefni

Þegar ég tók upp 24 stundir við innganginn í strætó í morgunn grunaði mig að eitthvað slæmt væri í aðsigi. Blaðið var óvenju þungt og efnismikið. Hingað til hefur þetta létta blað passað mér á leiðinni í vinnuna til að lesa allt það sem skiptir máli, hæfilega vandlega. Ég les oftast blöðin aftanfrá vegna einhverrar bæklunar í flettiputtunum, sem er afar ópraktískt því þá á ég eftir allar "main headlines" fréttir þegar ég er nánast kominn í vinnuna. En eins og áður segir þá hefur blaðið oftast passað. Til upprifjunar skal það tekið fram að ég er u.þ.b. hálftíma á leiðinni í vinnuna með strætó. Ég hef þó lagt til breytingar á leiðinni sem gætu sparað mér 8 mín í ferð en er ekki sannfærður um að hlustað verði á mig. En allavega, þegar ég hafði flett u.þ.b. 6 sinnum þá breyttist áferð blaðsins og fljótlega kom í ljós að ég var byrjaður að lesa Bændablaðið. Fyrir þá sem þekkja mig þá er ég forfallinn aðdáandi Bændablaðsins og les það við hvert tækifæri, á biðstofum, opinberum stofnunum og heima í Tungu. Bændablaðið er engin léttavara óg þar reyndist vera ýmislegt sem mig fýsti að lesa en þegar vagninn beygði inn í Borgartún var ég víðs fjarri því að vera kominn í gegnum alla þessa lesningu. Aukablað af þessu tagi inn í 24 stundum er bara of mikið í hefðbundna strætóferð. En ég verð að viðurkenna að Bændablaðið var skemmtilegt tvist á þessari annars tilbreytingarlitlu leið með strætó.

Þursar á flugi

Við hjónin sóttum Þursaflokkstónleika í gærkvöldi. Þeir nutu stuðnings Kapútt við flutninginn. Flutningurinn var ekki tilviljanakenndur og menn með hlutina nokkuð á hreinu nema náttúrulega Egill sem gat ekki orða bundist og þurfti mikið að spjalla. Það var í góðu lagi enda söng hann eins og Þurs, átti örlítið erfitt með kröfuhörðustu tónana. Öll betri lög þeirra Þursa litu dagsins ljós á nýjan leik, í mishefðbundnum búningi. Ýmislegt búið að tvista og snúa, ekki síst með tilbrigðum strengja, blásara og ásláttar. Stundum óljóst hvert stefndi í tilbrigðunum. Eyþór Gunnarsson glímdi við hammondinn og bar sig á köflum að með svipuðum hætti og Karl heitinn, hafði greinilega náð nokkuð góðum tökum á stílnum. Við fengum fjögur viðbótar lög eftir uppklapp, sem endaði á Jón var kræfur karl og hraustur, meistaralega fluttum af Tómasi. 

Sem sagt, bara gaman.

 

Plastpokar

Í hádegishittingi félags umhverfisfræðinga nú í dag barst talið að umbúðum og þeim valkostum sem neytendum er boðið uppá í því sambandi. T.d. þykja umbúðir untanum kjötvöru oft býsna fyrirferðarmiklar og lítt umhverfisvænar. Örlítil hakksletta í u.þ.b. hálfs fermetra plastbakka.

Til fróðleiks er það látið fylgja með hér að skv. frétt í NY Times þá ætlar Whole Foods keðjan að banna plastpoka í sínum búðum. Þetta finnst mér nokkuð flott enda nota ég hvert tækifæri til að fara með margnota Bónuspokana mína í Nettó til að versla. Pappírspokum er ég lítið hrifinn af, einkum í ljósi þess að rigning hér á landi lemur þá svoleiðis í sundur að innihaldið er löngu hrunið í götuna áður en ég kemst í húsaskjól. Svo er ekki laust við að pappírspokar kosta talsverða orku í framleiðslu. Margnota pokar eru tvímælalaust æskilegasta lausnin í þessu máli en Whole Foods ætla auk margnota poka að bjóða upp á endurunna pappírspoka. Erfiðast er að muna eftir að taka margnota poka með og hafa við hendina við þau fjölmörgu tækifæri sem innkaup fara fram.

Svigrúm fyrir kosningar

Reglur um sveitarstjórnarkosningar þyrftu að gefa kost á því að íbúar í bananasveitarfélögum geti farið fram á kosningar. Illa er farið með skattféð og traust á sveitarstjórnarmönnum væntanlega ekki á háu stigi.

Hvít jól og vonin

Reykjavík og nágrenni er nú heldur huggulegra þegar jörð er hvít á þessum tíma árs en í suðaustan rigningu og roki. Enda var jóladagur sérdeilis huggulegur með hæfilegri snjókomu og kófi. Birtutíminn lengist og kyrrðin verður marktækari en í rokinu og rigningunni þó hæpið sé að tala um kyrrð á þessu svæði.

Annars fór fjölskyldan í köntrýmessu í gær í Salaskóla. Hressilegar útsetningar á jólasálmum og afslappað andrúmsloft gerði athöfnina ánægjulega. Dæturnar virtust þó ekki fíla þennan búning sálmanna neitt sérstaklega og óskuðu brottfarar nokkru fyrir messulok.

En það er þessi tilfinning árstímans þegar dag tekur að lengja sem er sennilega eitthvert merkilegasta og áhrifamesta fyrirbrigði mannkynssögunnar. Átrúnaður á sólina er sennilega fyrsti átrúnaður mannsins. Hvenær manninum síðan skildist að á þessum tíma tók dag að lengja veit ég ekki en þar liggur vonin. Vonin eftir hækkandi sól, betri tíð, meiri mat, náttúran lifnar á ný og meiri möguleikar. Ég veit að ég lít bara nokkuð björtum augum fram á næsta ár.

Tilvitnun síðustu viku

Eftirfarandi er tilvitnun í orð Kevin Conrad, fulltrúa Papúa Nýju Gíneu, sem hann beindi að Paulu J. Dobriansky, fulltrúa Bandaríkjanna á ráðstefnunni í Balí í síðustu viku:

"If you cannot lead, leave it to the rest of us. Get out of the way." 

Þetta var víst í takt við stemmninguna eftir yfirlýsingu Dobriansky um að BNA væru ekki tilbúin að láta skuldbinda sig til aðstoðar við þróunarríki. Sjá m.a. Washington Post.

Hvar er netverslun fyrir matvöru á Íslandi?

Fyrir ári síðan bjó ég og fjölskyldan í Cardiff í Wales, rúmlega 300 þús manna borg. Ég var heimavinnandi og fór minna ferða á hjóli eða í strætó. Þar sem mér leiðist óskaplega að burðast með innkaupapoka í strætó fór ég að kanna möguleikana á að versla matvöru á netinu og fá hana senda heim. Þetta gekk svona líka vel. Þrír stórmarkaðir buðu upp á þessa þjónustu, Sainsbury´s, Tesco og ASDA. Maður gat valið sér afhendingartíma, eins til tveggja tíma bil, einhverntíma dagsins, sem voru misdýr í samræmi við eftirspurn. Heimsending kostaði frá 4 og upp í 6 pund eða 500-800 kr. Oft voru tilboð í gangi þannig að ef maður keypti fyrir 70 pund eða meira, ca 9000 kr, þá var heimsending frí.

Þetta fyrirkomulag reyndist mjög vel, varan var í góðu lagi lang oftast, tímasetningar afhendingar líka og ef ekki þá var heimsending frí.

Í öllu atinu hér á höfuðborgarsvæðinu væri afar kærkomið að hafa aðgang að slíkri þjónustu. Fá t.d. heimsent einu sinni í viku. Ég er svolítið hissa á verslanakeðjunum að taka þetta ekki upp á sína arma af því Íslendingar myndu taka þessu opnum örmum, þjónustusjúk eins og við erum. En þjónustan verður líka að vera í lagi.